Το μέλλον που έρχεται

Το εκρηκτικό μίγμα του μέλλοντος

Παράμετρος 1 «Αύξηση του πληθυσμού της Γης»: Ο πληθυσμός της Ινδίας αναμένεται να ξεπεράσει της Κίνας εντός περίπου επτά ετών και ο παγκόσμιος πληθυσμός θα εκτιναχθεί στα 9,8 δισεκατομμύρια ανθρώπους έως τα μέσα του αιώνα, προβλέπει έκθεση του ΟΗΕ. Μέχρι τότε, η Νιγηρία θα έχει εκτοπίσει τις ΗΠΑ από την τρίτη θέση και ο ευρωπαϊκός πληθυσμός μπορεί να έχει συρρικνωθεί.

Η έκθεση της Υπηρεσίας Οικονομικών και Κοινωνικών Υποθέσεων του οργανισμού προβλέπει ότι ο σημερινός παγκόσμιος πληθυσμός των σχεδόν 7,6 δισ κατοίκων θα αυξηθεί σε 8,6 δισ μέχρι το 2030, σε 9,8 δισ το 2050 και σε 11,2 δισ το 2.100.

Όπως αναφέρει, σχεδόν 83 εκατομμύρια άνθρωποι προστίθενται κάθε χρόνο στον παγκόσμιο πληθυσμό και η ανοδική αυτή τάση αναμένεται να συνεχιστεί ακόμη και με την συνεχιζόμενη μείωση των γεννήσεων, που γνωρίζουν σταθερή πτώση από την δεκαετία του '60.

Ο Τζον Γουίλμοτ, διευθυντής του τμήματος της συγκεκριμένης υπηρεσίας του ΟΗΕ που αφορά τον πληθυσμό, δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ότι η έκθεση περιλαμβάνει πληροφορίες για τους πληθυσμούς 233 χωρών και περιοχών του κόσμου.

Η υπηρεσία του ΟΗΕ προβλέπει ότι από τώρα ως το 2050 η μισή παγκόσμια πληθυσμιακή ανάπτυξη θα είναι συγκεντρωμένη σε μόλις εννέα χώρες: Ινδία, Νιγηρία, Κογκό, Πακιστάν, Αιθιοπία, Τανζανία, ΗΠΑ, Ουγκάντα και Ινδονησία. Αυτές οι χώρες, σύμφωνα με την έκθεση, αναφέρονται με τη σειρά «της αναμενόμενης συμμετοχής στην συνολική αύξηση».

«Η Ευρώπη έχει τον χαμηλότερο δείκτη γεννητικότητας--1,6 γεννήσεις ανά γυναίκα την τελευταία περίοδο--ενώ η Αφρική με σχεδόν 4,7 έχει τον υψηλότερο» είπε ο ίδιος.

Παράμετρος 2 «Μείωση των τροφίμων»: Οι μεγαλύτερες μειώσεις ψαριών και θαλάσσιων θηλαστικών έχουν υπάρξει στη Δυτική Μεσόγειο και στην Αδριατική (περίπου 50% μέσα στην τελευταία 50ετία), ενώ οι μικρότερες απώλειες υπήρξαν στο Ιόνιο (μόνο 8%), η θάλασσα του οποίου φαίνεται πως βρίσκεται σε συγκριτικά καλύτερη κατάσταση.

Δεν συμφέρει να ζεις στη Μεσόγειο, αν είσαι ψάρι. Το 41% των θαλάσσιων θηλαστικών (δελφίνια, φάλαινες, φώκιες κ.α.) και το 34% των συνολικών πληθυσμών ψαριών (εμπορικών και μη) χάθηκαν από τη Μεσόγειο κατά τα τελευταία 50 χρόνια, σύμφωνα με μια νέα ευρωπαϊκή επιστημονική μελέτη, η οποία χαρακτηρίζει «υπό πολιορκία» την κλειστή θάλασσα μεταξύ Ευρώπης και Αφρικής.

Οι ερευνητές του Κοινού Ερευνητικού Κέντρου (JRC) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με επικεφαλής την Κιάρα Πιρόντι του JRC και του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Επιστήμης της Βαρκελώνης, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature Scientific Reports», προειδοποιούν ότι οι πιέσεις στη Μεσόγειο ωθούν τα οικοσυστήματά της πέρα από το σημείο χωρίς επιστροφή, οπότε η κατάσταση πλέον θα είναι μη αναστρέψιμη.

Οι μεγαλύτερες μειώσεις ψαριών και θαλάσσιων θηλαστικών έχουν υπάρξει στη Δυτική Μεσόγειο και στην Αδριατική (περίπου 50% μέσα στην τελευταία 50ετία), ενώ οι μικρότερες απώλειες υπήρξαν στο Ιόνιο (μόνο 8%), η θάλασσα του οποίου φαίνεται πως βρίσκεται σε συγκριτικά καλύτερη κατάσταση.

Το 93% των ιχθυαποθεμάτων, δηλαδή των πληθυσμών των ψαριών της Μεσογείου που αποτελούν αλιευτικούς πόρους, αντιμετωπίζουν υπερεκμετάλλευση, δηλαδή αλιεύονται περισσότερο από όσο μπορούν να αναπαραχθούν, με συνέπεια αρκετά να βρίσκονται πλέον στο χείλος της εξαφάνισης.

Παράμετρος 3 «Τεχνητή νοημοσύνη και ρομποτική»: Μία από τις πρώτες καινοτομίες που εισέβαλαν στην αγορά εργασίας είναι τα βιομηχανικά ρομπότ. Κοινή μελέτη του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ) και του Πανεπιστημίου της Βοστώνης καταλήγει στο εξής συμπέρασμα: την περίοδο 1993-2007 προσετίθετο ένα νέο ρομπότ ανά 1.000 εργαζομένους. «Οι συνέπειες των βιομηχανικών ρομπότ στην απασχόληση είναι περισσότερο ορατές στη μεταποίηση», αναφέρει η μελέτη. Το μεγαλύτερο πλήγμα καταγράφηκε στη χειρωνακτική εργασία. Με τη χρήση ρομπότ, ένας εργοδότης απαλλάσσεται από ημερομίσθια, άδειες διακοπών, αναρρωτικές άδειες και κάθε άλλη νομική υποχρέωση που συσχετίζεται με την ανθρώπινη εργασία.

Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι πως δεν αναγνωρίζονται, παράλληλα, οφέλη σε κανέναν κλάδο της οικονομίας που να υπερκαλύπτουν τη βαθμιαία μείωση των θέσεων εργασίας και τις πιέσεις που ασκούνται στα ημερομίσθια. Οι καθηγητές Ασεμόγλου και Ρεστρέπο των πανεπιστημίων ΜΙΤ και Βοστώνης υπολογίζουν πως τα ρομπότ, ενδεχομένως, να έχουν διευρύνει κατά μία ποσοστιαία μονάδα τη μισθολογική ψαλίδα ανάμεσα στο 90% των εργαζομένων και του υπολειπόμενου και πιο χαμηλόμισθου 10% την περίοδο 1990-2007. Μπορεί οι μεταβολές αυτές να φαίνονται ανεπαίσθητες και αμελητέες, αλλά λειτουργούν συσσωρευτικά όλα αυτά τα χρόνια. Συν τοις άλλοις, η τεχνολογική πρόοδος αναπτύσσεται σε υψηλότερες ταχύτητες από τη μια μέρα στην άλλη και έτσι προβλέπονται μεγαλύτερες αλλαγές τις επόμενες δεκαετίες.

Βάσει έρευνας της εταιρείας ορκωτών λογιστών PriceWaterhouseCoopers, περίπου 38% των θέσεων εργασίας στις ΗΠΑ μπορεί να κινδυνέψουν από τον αυτοματισμό μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 2030. Μαζί με τη μεταποίηση, οι πιο εκτεθειμένοι κλάδοι είναι το λιανικό και χονδρικό εμπόριο, οι μεταφορές και η αποθήκευση αγαθών. Το 2016 οι πωλήσεις μέσω του Διαδικτύου στις ΗΠΑ αυξήθηκαν κατά 15,6% στα 394,86 δισ. δολάρια, αντανακλώντας το υψηλότερο ποσοστό από το 2013. Οι συνολικές λιανικές πωλήσεις διαμορφώθηκαν στα 3,375 τρισ. δολάρια το 2016 και το Διαδίκτυο αντικατόπτριζε το 11,7% του συνόλου από το 10,5% ένα χρόνο πριν. «Ο αυτοματισμός είναι αδυσώπητος και οι ρυθμοί του θα επιταχύνονται», είχε δηλώσει ο Μπαράκ Ομπάμα. «Είδατε τι συνέβη με τις λιανικές πωλήσεις τα περασμένα Χριστούγεννα. Η Amazon και οι πωλήσεις μέσω του Διαδικτύου σκοτώνουν το παραδοσιακό εμπόριο».

Τις μεγαλύτερες προκλήσεις αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι σε θέσεις εργασίας χαμηλών δεξιοτήτων. Αλλά όχι μόνον αυτοί. Η αυτοματοποίηση της εργασίας δεν περιορίζεται στα βιομηχανικά ρομπότ, αλλά επεκτείνεται σε ολοένα και περισσότερους τομείς της οικονομικής ζωής.

Η ψηφιοποίηση και ο αυτοματισμός ήταν κάποια από τα κίνητρα της Commerzbank για την περικοπή 10.000 θέσεων εργασίας, όπως ανακοίνωσε η ίδια η γερμανική τράπεζα τον περασμένο Σεπτέμβριο. Πέρυσι τον Μάρτιο, η Royal Bank of Scotland ανακοίνωσε την κατάργηση 550 θέσεων εργασίας και την αντικατάστασή τους από «αυτοματοποιημένους συμβούλους». Ερευνα της CIPD, μιας βρετανικής εταιρείας ανθρωπίνου δυναμικού, που δημοσιοποιήθηκε τον Απρίλιο, αποκάλυψε πως το ένα τρίτο των εργαζομένων σε χρηματοοικονομικούς διαμεσολαβητές από τράπεζες μέχρι ασφαλιστικές εταιρείες ανησυχούν μήπως χάσουν τη δουλειά τους λόγω αυτοματισμού.

Το αντίστοιχο ποσοστό για τους επαγγελματίες του κατασκευαστικού κλάδου περιοριζόταν στο 14%.

Ανάλογη έρευνα της Παγκόσμιας Τράπεζας προβλέπει πως το 47% των θέσεων εργασίας στις ΗΠΑ κινδυνεύει από τον αυτοματισμό. Τα αντίστοιχα ποσοστά στην Κίνα και στην Ινδία φθάνουν το 77% και 69%. «Εάν σήμερα δεν ληφθούν επειγόντως συγκεκριμένα μέτρα για να γίνει ομαλά η μετάβαση και δεν δημιουργηθεί ένα ανθεκτικό εργατικό δυναμικό με τις κατάλληλες ικανότητες, οι κυβερνήσεις θα είναι αντιμέτωπες με αυξανόμενη ανεργία και μεγαλύτερη ανισότητα, όπως και με μια συρρικνούμενη βάση καταναλωτών», αναφερόταν στην έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ.

Ο ιδρυτής του κολοσσού ηλεκτρονικού εμπορίου Alibaba, Τζακ Μα, είναι ακόμη πιο ευθύς και σαφής στις προειδοποιήσεις του. «Μέσα στην επόμενη 30ετία, ο κόσμος θα βιώνει πολύ περισσότερο πόνο απ’ ό,τι ευτυχία», δήλωσε τον Απρίλιο σε συνέδριο στην Κίνα, σύμφωνα με το πρακτορείο Bloomberg. «Οι κοινωνικές αναταραχές μέσα στις επόμενες τρεις δεκαετίες θα επηρεάσουν κάθε βιομηχανία και έκφανση της ζωής», συμπλήρωσε ο κ. Μα, αποδίδοντας αυτές τις...μακάβριες προβλέψεις στον αυτοματισμό, την τεχνητή νοημοσύνη και την προηγμένη μεταποίηση. «Οι μηχανές θα πρέπει να εκτελούν εργασίες που αδυνατούν να κάνουν οι άνθρωποι… Μόνον με αυτόν τον τρόπο θα έχουμε την ευκαιρία να έχουμε ως συνεταίρους τις μηχανές και όχι ως αντικαταστάτες», τόνισε ο Κινέζος μεγαλοεπιχειρηματίας.

Και όλα αυτά δεν έρχονται κάποτε στο μακρινό μέλλον αλλά σε περίπου 30 χρόνια, δηλαδή όταν σημερινοί 50 ή ακόμη και μεγαλύτεροι θα βρίσκονται εν ζωή.

Ξεκινήστε κάντε κάτι, σε περίπου 30 χρόνια από σήμερα ο μισός πληθυσμός περίπου του πλανήτη θα είναι στα συσσίτια, συμπεριλαμβάνεσαι και εσύ που με διαβάζεις και τα παιδιά σου μέσα σε αυτούς.

Έχω επεξεργαστεί περισσότερα από 300 κοινωνικά – πολιτικά συστήματα, αλλά δυστυχώς στο σύνολο τους είναι «μη ανθρωποκεντρικά», εντόπισα μόνο ένα κοινωνικό – πολιτικό σύστημα που ίσως είναι, κανείς δεν ξέρει, δεν έχει ποτέ εφαρμοστεί στον πλανήτη, η λύση σε αυτό που αναπόφευκτα, θέλουμε δεν θέλουμε έρχεται.

Δυστυχώς αλλά το μέλλον αν δεν τροποποιήσουμε το κοινωνικό – πολιτικό μοντέλο είναι «πειρατικός νεοφιλελευθερισμός» φτώχια, ενεργεία, ανέχεια και συσσίτια.